Waa maxay IMF?
IMF, ama Sanduuqa Lacagta Adduunka (International Monetary Fund), waa urur caalami ah oo la aasaasay si loo dedejiyo koboca dhaqaalaha dunida, loo yareeyo saboolnimada, loona hubiyo xasilloonida lacagaha iyo nidaamka maaliyadeed ee dalalka xubnaha ka ah.
Taariikh Kooban
- IMF waxaa la aasaasay 1944 shirkii Bretton Woods ee dalka Maraykanka (New Hampshire).
- Waxaa si rasmi ah loo bilaabay hawlgalkeeda 27-dii December 1945, iyadoo la doonayay in laga hortago masiibooyin dhaqaale oo la mid ah kuwii sababay Dagaalkii Labaad ee Adduunka.
- Markii la aasaasay, IMF waxay lahayd 44 dal. Maanta waxaa xubno ka ah 190 waddan.
Ujeeddooyinka IMF:
- Ilaalinta xasilloonida nidaamka lacagaha caalamka.
- Kordhinta iskaashiga maaliyadeed ee dalalka xubnaha ah.
- Bixinta amaah si dhaqaalaha waddan u liito looga caawiyo.
- La-talinta siyaasadda dhaqaalaha iyo maamulka lacagaha.
- Kobcinta ganacsiga iyo shaqo-abuurka.
Sidee IMF u shaqeysaa?
- Dal kasta oo xubin ka ah IMF wuxuu bixiyaa “qayb” (quota) lacag ah marka uu ku biiro. Tani waxay go’aamisaa:
- Miisaanka codka uu dal leeyahay.
- Inta lacag ah ee uu IMF ka amaahan karo haddii uu dhaqaalihiisu liito.
- IMF waxay siisaa:
- Amaah degdeg ah marka dal uu la tacaalayo dhibaato dhaqaale.
- La-talin iyo tababar si loo hagaajiyo maamulka dhaqaalaha.
- Warbixino cilmiyeed iyo qiimeyn oo ku saabsan dhaqaalaha dalalka xubnaha ah.
Doodaha iyo Muranka:
IMF mararka qaar waxaa lagu eedeeyaa:
- In siyaasadaha ay ku xiraan amaahda (sida jarista kharashaadka dowladda) ay dhibaato ku keenaan bulshada danyarta ah.
- In ay mararka qaar saameyn ku yeelato madax-bannaanida dhaqaalaha ee waddamada saboolka ah.
Laakiin sidoo kale waxaa la sheegay in IMF ay:
- Badbaadisay dalal badan oo ku jiray xaalado dhaqaale oo halis ah.
- Kordhisay hufnaanta iyo isla xisaabtanka maamulayaasha dhaqaalaha.
Gabagabo & Wacyigelin
IMF waa urur muhiim u ah dhaqaalaha caalamka. Waddamo badan oo horumaraya, sida Soomaaliya, waxay xiriir la leeyihiin IMF si ay u helaan taageero dhaqaale, deyn cafin, amaah, iyo la-talin. Waxaa muhiim ah in shacabka iyo madaxda si feejigan u fahmaan:
- Faa’iidooyinka iyo shuruudaha xiriirka IMF.
- Saameynta ay ku yeelan karto adeegyada dadweynaha.
- Xulashooyinka kale ee horumar dhaqaale oo waara.
JSN
Xiriir la leh qormadaan: