Arbaco, 4-Juunyo-2025 [JSN]:
The Hague – Geert Wilders, hoggaamiyaha xisbiga midigta-fog ee Freedom Party (PVV), ayaa mar kale si adag uga dhex muuqday siyaasadda Nederland kadib markii uu dumiyay isbaheysigii dowladda ee afarta xisbi, kaddib khilaaf xooggan oo ka dhashay siyaasadda socdaalka. Balse su’aalaha ku saabsan cidda dhab ahaantii ka dambeysa ajandihiisa siyaasadeed ayaan marna meesha ka bixin.
Wilders waxa uu isu muujinayaa in uu yahay difaacayaasha Nederland-ka “runta ah”, balse falanqeeyayaal badan ayaa sheegaya in mowqifyadiisa ay aad ugu dhow yihiin kuwa laga abaabulo xarumo siyaasadeed oo ka baxsan gudaha dalka, gaar ahaan Mareykanka, Israa’iil iyo qaar ka mid ah dowladaha xag-jirka ah ee Yurubta Bari sida Hungary iyo Poland.
1. Xiriirada dibadda: Mareykan iyo Yuhuuda
Wilders wuxuu muddo dheer xiriir dhow la lahaa dadka ugu caansan Islaam-nacaybka Mareykanka sida Robert Spencer iyo Pamela Geller, kuwaas oo si toos ah u taageeray Wilders mar uu wajahayay dacwado la xiriiray nacayb iyo takoorka muslimiinta. Waxa uu sidoo kale ka qayb galay shirar caalami ah oo ay qabtaan kooxaha “Counter-Jihad” kuwaas oo ku baaqaya in la joojiyo socdaalka muslimiinta ee Galbeedka.
Waxaa intaa dheer, Wilders wuxuu si cad u taageeraa siyaasadaha Israa’iil ee Falastiiniyiinta iyo gobolka guud ahaan. Waxa uu horey u sheegay in “Israa’iil ay tahay khadka difaaca koowaad ee reer Galbeedka.” Aragtidan ayaa laga dhadhansan karaa xag-jirnimo siyaasadeed iyo dan gaar ah, balse dadka dhaliila waxay isweydiinayaan: Difaaca Wilders ma yahay mid ku saleysan qiimeyn Nederland ah mise xiriir gaar ah oo siyaasadeed?
2. Mowqifyada Midowga Yurub: Kala-goyn iyo culeys siyaasadeed
Wilders ayaa caan ku ah ka soo horjeedka Midowga Yurub, isagoo marar badan ku baaqay in Nederland ay ka baxdo ururkaas (Nexit). Waxa uu diidan yahay nidaamka wadaagga ah ee qaxootiga, nidaamka suuqyada furan, iyo xeerarka xuquuqda aadanaha ee EU-da oo uu ku tilmaamo “xannibaad siyaasadeed oo lagu dul hayo Nederland-ka.”
Fikirkiisa waxaa si gaar ah ula jaanqaaday hoggaamiyeyaasha sida Viktor Orbán (Hungary) iyo Mateusz Morawiecki (Poland), kuwaas oo lagu yaqaan in ay diidan yihiin qaxootiga, sharciga Midowga Yurub, iyo xuduudaha furan. Inkasta oo Wilders uusan si toos ah u qiran xiriir siyaasadeed oo rasmi ah, mowqifyadiisa waxay si cad u taageerayaan isbahaysiyada xag-jirka ah ee Yurub, taasoo sii hurinaysa tuhunka in uu u adeego dano ka baxsan tan dalka.
3. Kala jeexidda garabka midig ee Nederland-ka
Isbaheysigii afarta xisbi ee la dhisay kadib doorashadii 2024 wuxuu ahaa mid taariikhi ah: markii ugu horreysay xisbiga midigta-fog ee PVV loo oggolaaday inuu qayb ka noqdo dowladda. Balse tan iyo bilowgii, xisbiyada kale — gaar ahaan VVD iyo NSC — waxay cabsi ka muujiyeen in Wilders uusan diyaar u ahayn heshiis iyo isu-tanaasul, balse uu rabo in uu ajandihiisa gaar ah si xoog ah u meel mariyo.
“Wuxuu dumiyay aqlabiyad middig oo xasilloon,” ayay tiri Dilan Yeşilgöz (VVD). “Ma ahayn in la dumiyo dowlad si laga dhigo qof ra’iisul wasaare noqon doona.”
Xitaa Caroline van der Plas (BBB), oo taageero ku lahayd Wilders bilowgii, ayaa sheegtay in uu si shakhsi ah u adeegsaday fursaddii dowladnimo.
Gunaanad: Siyaasi Nederland ah mise fure u ah istaraatijiyad siyaasadeed oo caalami ah?
Inkasta oo aan la hayn caddeyn rasmi ah oo muujineysa in Geert Wilders uu si toos ah u fulinayo dano shisheeye, xiriirkiisa ballaaran ee caalamiga ah, mowqifyada uu la wadaago xisbiyada xag-jirka ah ee Yurub, iyo taageerada uu ka helo Mareykanka iyo Israa’iil ayaa sii hurinaya su’aalaha la xiriira in ajandihiisa uu yahay mid “Nederland” uun ah — mise uu yahay cod dibadda laga abaabulay.
Siyaasaddiisu waxay mar walba la jaanqaadaa mowjadaha ad-adag ee reer Galbeedku u wajahaan qaxootiga, Muslimiinta, iyo is-dhexgalka caalamiga ah. Sidaa darteed, doodda ku saabsan cidda dhabta ah ee ka dambeysa Wilders — iyo cidda ka faa’iideysaneysa — weli waa mid furan.
JSN
Wixii faah faahin nagala soo xiriir editorial@somalidutchuk.nl